Andrzej Duda: ile razy skorzystał z prawa łaski?
Prezydent Andrzej Duda w ciągu swoich dwóch kadencji wykazał się stosunkowo rzadkim korzystaniem z konstytucyjnego prawa łaski. Dane wskazują, że do 3 grudnia 2024 roku prezydent Duda ułaskawił łącznie 139 osób, odmawiając w 858 przypadkach. Warto zaznaczyć, że ta liczba może się nieznacznie różnić w zależności od źródła analizy, jednak ogólny trend jest jasny: prezydent Duda jest postrzegany jako jeden z najmniej „łaskawych” prezydentów III RP pod względem liczby podejmowanych decyzji o ułaskawieniu. W całym okresie swojej prezydentury, odmawiał w znacznie większej liczbie spraw niż wyrażał zgodę na ułaskawienie, co podkreśla specyfikę jego podejścia do tego instrumentu prawnego.
Porównanie liczby ułaskawień: Duda vs. poprzednicy
Analiza historyczna pokazuje znaczące różnice w korzystaniu z prawa łaski przez prezydentów III Rzeczypospolitej. Prezydent Andrzej Duda, ze swoimi 139 ułaskawieniami (stan na 3 grudnia 2024 roku), wypada blado na tle swoich poprzedników. Aleksander Kwaśniewski jest rekordzistą pod względem liczby ułaskawień w III RP, dokonując ich aż 4302. Z kolei Lech Wałęsa zanotował imponującą liczbę 3453 ułaskawień w ciągu swojej jednej kadencji. Te liczby jednoznacznie stawiają prezydenta Dudę w roli polityka, który ten konstytucyjny środek stosuje z dużą ostrożnością, w przeciwieństwie do swoich poprzedników, którzy znacznie częściej sięgali po ten instrument. Różnice te są na tyle znaczące, że dziennikarze często określają Andrzeja Dudę jako „najmniej łaskawego” prezydenta.
Najgłośniejsze przypadki: ułaskawienia polityków i publicystów
Wśród decyzji o ułaskawieniu podjętych przez prezydenta Andrzeja Dudę, na szczególną uwagę zasługują przypadki, które wywołały szerokie zainteresowanie opinii publicznej i wzbudziły znaczące kontrowersje. Do najgłośniejszych należą bez wątpienia ułaskawienia Mariusza Kamińskiego i Macieja Wąsika, którzy zostali prawomocnie skazani na dwa lata więzienia oraz pięcioletni zakaz pełnienia funkcji publicznych. Prezydent Duda skorzystał z tego prawa dwukrotnie wobec tych polityków: najpierw w 2015 roku, po nieprawomocnym wyroku, a następnie w styczniu 2024 roku, co stało się przedmiotem intensywnej debaty prawnej i politycznej. Innym przykładem są prawicowi publicyści – Magdalena Ogórek i Rafał Ziemkiewicz, których prezydent ułaskawił za zniesławienie aktywistki Elżbiety Podleśnej. Warto również wspomnieć o ułaskawieniu * Roberta Bąkiewicza, byłego lidera Marszu Niepodległości, który został częściowo objęty łaską prezydencką za naruszenie nietykalności cielesnej aktywistki znanej jako „Babcia Kasia”. Kolejnym głośnym przypadkiem jest ułaskawienie *Jerzego Jachowicza, prawicowego publicysty, a także funkcjonariuszy CBA skazanych w tzw. aferze gruntowej, co również budziło pytania o sprawiedliwość i równość wobec prawa.
Proces ułaskawienia: od prośby do decyzji prezydenta
Proces ułaskawienia w Polsce jest procedurą konstytucyjną, która rozpoczyna się od złożenia prośby przez skazanego lub jego przedstawiciela. Następnie, zgodnie z Kodeksem postępowania karnego, prośba ta jest przekazywana do Prokuratora Generalnego, który wydaje opinię w tej sprawie. Opinia ta, wraz z aktami sprawy, trafia do Kancelarii Prezydenta RP. Ostateczna decyzja o ułaskawieniu jest wyłączną prerogatywą prezydenta, co oznacza, że nie wymaga ona kontrasygnaty Prezesa Rady Ministrów ani żadnego innego organu władzy wykonawczej. Prezydent, po rozpatrzeniu wniosku i opinii Prokuratora Generalnego, może wydać postanowienie o ułaskawieniu lub odmowie jego udzielenia. Warto podkreślić, że prezydent ma szerokie pole do interpretacji i może podjąć taką decyzję z różnych powodów, zarówno prawnych, jak i humanitarnych.
Jak prawo łaski stosowali Kwaśniewski i Wałęsa?
Porównując stosowanie prawa łaski przez obecnego prezydenta z jego poprzednikami, należy zwrócić uwagę na odmienne podejście Lecha Wałęsy i Aleksandra Kwaśniewskiego. Jak już wspomniano, obaj prezydenci korzystali z tego instrumentu znacznie częściej niż Andrzej Duda. Lech Wałęsa w ciągu swojej kadencji ułaskawił imponującą liczbę 3453 osób, co czyni go prezydentem, który najczęściej stosował prawo łaski w ciągu jednej kadencji. Z kolei Aleksander Kwaśniewski ułaskawił łącznie 4302 osoby, co stanowi najwyższą liczbę ułaskawień w całej historii III Rzeczypospolitej. Te dane pokazują, że poprzednicy prezydenta Dudy traktowali prawo łaski jako narzędzie o szerszym zastosowaniu, wykorzystując je do korygowania indywidualnych przypadków lub w sytuacjach, które uznawali za uzasadnione społecznie czy humanitarnie.
Kontrowersje wokół decyzji prezydenta
Decyzje prezydenta Andrzeja Dudy dotyczące prawa łaski niejednokrotnie budziły kontrowersje i były przedmiotem publicznej debaty. Szczególnie głośno komentowane były ułaskawienia osób związanych z polityką lub będących osobami publicznymi. Krytyka społeczna często skupiała się na postrzeganej selektywności tych decyzji, sugerując, że mogą one być motywowane względami politycznymi lub partyjnymi, a nie wyłącznie sprawiedliwością i prawem. Przykładem takiej sytuacji jest ułaskawienie osób skazanych za przestępstwa narkotykowe, co spotkało się z krytyką nawet ze strony polityków partii rządzącej. Podobnie, decyzje dotyczące ułaskawień osób skazanych za rozbój, jak w przypadku Mariki M., która napadła na kobietę z tęczową torbą, wywoływały pytania o spójność prezydenckich działań i ich zgodność z ogólnymi zasadami sprawiedliwości.
Czym jest prawo łaski i na jakiej podstawie?
Prawo łaski jest konstytucyjnym uprawnieniem głowy państwa, które pozwala mu na indywidualne darowanie lub złagodzenie kary orzeczonej prawomocnym wyrokiem sądu. Podstawą prawną dla stosowania prawa łaski w Polsce jest artykuł 139 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, który stanowi, że „Prezydent Rzeczypospolitej stosuje prawo łaski”. Zgodnie z Kodeksem postępowania karnego, procedura ta może być wszczęta na wniosek skazanego lub z urzędu, gdy prezydent dostrzeże taką potrzebę. Warto zaznaczyć, że artykuł 139 Konstytucji nie precyzuje szczegółowych kryteriów, którymi prezydent powinien się kierować, pozostawiając mu szerokie pole do interpretacji i oceny indywidualnych przypadków. Prezydent może zatem ułaskawić skazanego, złagodzić orzeczoną karę, darować środki karne, a także darować lub złagodzić kary, które jeszcze nie zostały wykonane.
Ułaskawienie Roberta Bąkiewicza i Jana Śpiewaka
Wśród decyzji prezydenta Andrzeja Dudy dotyczących stosowania prawa łaski, na uwagę zasługują przypadki Roberta Bąkiewicza i Jana Śpiewaka. Robert Bąkiewicz, były lider Marszu Niepodległości, został częściowo ułaskawiony przez prezydenta w związku z naruszeniem nietykalności cielesnej aktywistki znanej jako „Babcia Kasia”. Było to jedno z tych ułaskawień, które wzbudziły spore zainteresowanie mediów i opinii publicznej. Z kolei w 2020 roku prezydent Duda ułaskawił Jana Śpiewaka, działacza miejskiego, który został skazany za zniesławienie. Te przypadki ilustrują, że prezydent Duda nie tylko ułaskawiał osoby związane z polityką czy prawicowym środowiskiem medialnym, ale także aktywistów i osoby publiczne działające w innych sferach życia społecznego.
Przypadek Wąsika i Kamińskiego: podwójne ułaskawienie
Szczególnie emocjonujący i budzący wiele kontrowersji był przypadek podwójnego ułaskawienia przez prezydenta Andrzeja Dudę Mariusza Kamińskiego i Macieja Wąsika. Pierwsze ułaskawienie nastąpiło w 2015 roku, gdy obaj politycy zostali skazani prawomocnym wyrokiem sądu pierwszej instancji. Prezydent Duda skorzystał wówczas z prawa łaski jeszcze przed prawomocnym orzeczeniem sądu drugiej instancji, co było działaniem bezprecedensowym i budzącym wątpliwości prawne. Następnie, w styczniu 2024 roku, prezydent ponownie ułaskawił Mariusza Kamińskiego i Macieja Wąsika, tym razem po tym, jak zostali oni prawomocnie skazani na karę pozbawienia wolności i zakaz pełnienia funkcji publicznych. Ta druga decyzja, podjęta w trybie nadzwyczajnym, była szeroko komentowana i wywołała debatę na temat granic prezydenckiego prawa łaski oraz jego wpływu na system prawny i polityczny w Polsce.
Kancelaria Prezydenta o liczbie ułaskawionych osób
Kancelaria Prezydenta RP regularnie publikuje dane dotyczące liczby ułaskawień dokonanych przez głowę państwa. Według informacji przekazanych przez Kancelarię, w trybie „prezydenckim, z urzędu” wszczęto postępowania ułaskawieniowe wobec 74 osób za prezydentury Andrzeja Dudy. Te dane, choć dotyczą postępowań, odzwierciedlają aktywność prezydenta w tym obszarze. Ogólna liczba ułaskawionych osób, która według różnych analiz oscyluje wokół 130-146 osób, jest wynikiem analizy wszystkich postępowań, zarówno inicjowanych na wniosek, jak i z urzędu. Kancelaria podkreśla, że każda decyzja o ułaskawieniu jest poprzedzona wnikliwą analizą akt sprawy i opinii Prokuratora Generalnego, a także uwzględnia szereg czynników, takich jak charakter popełnionego przestępstwa, okoliczności popełnienia czynu, a także postawa skazanego po wydaniu wyroku.
Politycy i przedsiębiorcy wśród ułaskawionych
Analizując dane dotyczące osób ułaskawionych przez prezydenta Andrzeja Dudę, można zauważyć, że na liście tej znaleźli się przedstawiciele różnych grup społecznych. Obok wspomnianych już polityków i publicystów, wśród ułaskawionych znaleźli się również przedsiębiorcy, których sprawy budziły wątpliwości prawne lub miały znaczenie dla ich działalności gospodarczej. Choć dane te nie zawsze są szczegółowo upubliczniane, obecność przedsiębiorców w statystykach ułaskawień sugeruje, że prezydent Duda stosował prawo łaski również w kontekście spraw gospodarczych, gdzie mógł dostrzec potrzebę interwencji ze względu na specyficzne okoliczności.
Przestępstwa narkotykowe i seksualne: kto otrzymał łaskę?
Wśród osób, które skorzystały z prawa łaski prezydenta Andrzeja Dudy, znalazły się również osoby skazane za przestępstwa narkotykowe i seksualne. Przykładem jest mężczyzna ułaskawiony w 2020 roku za przestępstwa seksualne, gdzie prezydent tłumaczył swoją decyzję względami humanitarnymi oraz prośbami rodziny skazanego. Choć takie decyzje, zwłaszcza w przypadku przestępstw przeciwko wolności seksualnej, budzą zrozumiałe emocje i kontrowersje społeczne, Kancelaria Prezydenta podkreśla, że każda sprawa jest rozpatrywana indywidualnie, z uwzględnieniem wszystkich okoliczności. Prezydent Duda ułaskawił również osoby skazane za przestępstwa narkotykowe, co w przeszłości spotkało się z krytyką ze strony polityków partii rządzącej, wskazując na potencjalną niekonsekwencję w stosowaniu prawa.
Dodaj komentarz